نویسنده: دکتر محمدباقر لک، وبسایت تخصصی مکانیزاسیون کشاورزی
افزایش جمعیت، کاهش منابع آبی، بروز خشکسالی‌های پی‌در‌پی و تغییرات اقلیم چند سالی است که آسیب‌های غیرقابل جبرانی به کشاورزی ایران می‌زند و امنیت غذایی را تهدید می‌کند. از این‌رو، تصمیم‌گیران و دست‌اندرکاران کشاورزی و تأمین غذا در صدد چاره‌جویی شدند. در همین راستا، برنامه‌های مختلفی در وزارت جهاد کشاورزی پیگیری شد. از جمله این تدابیر می‌توان به تغییر الگوی کشت، اصلاح روش‌های آبیاری، توسعه گلخانه‌ها و توجه به کشت فراسرزمینی اشاره کرد.
یکی از راه¬های رویارویی با اثرات ناخوشایند تغییرات اقلیم و حفظ توسعه پایدار و امنیت غذایی روی آوردن به کشاورزی فراسرزمینی می¬باشد که با انتخاب زمین-های مرغوب، فعالیت¬های کشاورزی در آن انجام می¬گیرد. به امر کشاورزی در خارج از محدوده مرزهای جغرافیایی یک کشور، کشت فراسرزمینی یا overseas/foreign agriculture گفته می‌شود. انجام کشت‌های فراسرزمینی می‌تواند دلایل متنوعی داشته باشد که عمدتاً اقتصادی بوده و از محدودیت منابع طبیعی ناشی می‌شود. همانگونه که از نام آن پیداست، کشت فراسرزمینی در خارج از مرزهای کشور دنبال می‌شود. بدین ترتیب که با بهره‌گیری از روابط حسنه سیاسی و تجاری بین جمهوری اسلامی ایران و برخی از کشورهای دارای پتانسیل بالای کشاورزی، زمین‌هایی برای امور کشاورزی در اختیار کشاورزان ایرانی قرار می‌گیرد.
Source: University of Wisconsin
در همین راستا، تا کنون کشورهای مختلفی از جمله اکراین، قزاقستان، آذربایجان، قرقیزستان، گرجستان، غنا، برزیل، گینه، اوگاندا، کنیا، مولداوی، رومانی، صربستان، بوسنی، سوریه، اروگوئه و بخش‌هایی از روسیه توسط شرکت‌های جهاد استقلال و جهاد سبز برای این منظور بررسی شده‌اند. حتی در بعضی از کشورها، زمین‌هایی تدارک دیده شده است و بر اساس توافق‌هایی در اختیار کشاورزان ایرانی‌قرار می‌گیرد.
اما نکته حائز اهمیت اینجاست که، همانند هر فعالیت اقتصادی دیگری، در کشت فراسرزمینی، هدف بخش خصوصی بعنوان سرمایه‌گذار و مجری صرفاً سودآوری می‌باشد و بحث تأمین امنیت غذایی ایران ممکن است به نحو مقتضی دنبال نگردد. چه اینکه در بازار، محصول به بالاترین قیمت فروخته می‌شود و منافع ملی ممکن است در این خصوص لحاظ نشود. از سویی دیگر، با توجه به کاهش شدید ارزش پول ملی و در نتیجه کاهش ثروت سرمایه‌گذاران ایرانی در مقابل ارزش پول در شرایط بین‌المللی، ممکن است انجام این امور توسط کشاورزان ایرانی به نحو احسن محقق نگردد. در عین حال که برخی کارشکنی‌ها در کشورهای طرف قرارداد یا کشورهای متخاصم، در برهه‌هایی با عدم صدور روادید برای سرمایه‌گذار، گاهی با بستن راه‌های انتقال پول، در مواردی عدم تعهد به حقوق مالکیت طرف ایرانی و مسائلی از این دست، کار را بر سرمایه‌گذار ایرانی سخت‌تر کرده است.
با توجه به جایگاه حاکمیتی وزارت جهاد کشاورزی و پشتوانه مالی و حاکمیتی شرکت‌های جهاد استقلال و جهاد سبز، شاید بررسی این گزینه خالی از لطف نباشد که با ایجاد مجموعه‌های سهامی در این مجموعه‌ها، فعالیت کشاورزی در کشورهای مقصد رأساً به انجام رسیده و کشاورزان و سرمایه‌گذاران ایرانی با خریداری سهام از شرکت‌های اقماری مجری در امر کشت فراسرزمینی فعالیت نمایند. عرضه سهام این شرکت‌ها در بورس نیز از مواردی است که می‌تواند راهکاری برای تأمین سرمایه برای فعالیت در زمینه کشت فراسرزمینی باشد.
بدون دیدگاه