نویسنده: دکتر محمدباقر لک، مهندس طیبه نیری‌فرد، وبسایت تخصصی مکانیزاسیون کشاورزی
شیوع ویروس کرونا با آغاز سال 2020 میلادی در چین و سپس در بسیاری از کشورهای جهان، علاوه بر اثرات ناخوشایند بر سلامتی جسمی و روحی مردم جهان، پیامدهای اقتصادی ناگواری نیز دارد. از آن جمله، می‌توان به تعطیلی بازارها در سطح جهان و اختلال در شبکه‌های حمل و نقل، گردشگری، صنایع و کشاورزی اشاره کرد.
شاید از یک منظر بتوان صنایع بهداشتی و غذایی را تا حدودی از این رکود مستثنا دانست چرا که در بدترین شرایط نیز مردم مجبور به خریداری اقلام بهداشتی و خوراکی ولو به بالاترین قیمت هستند. امّا، حداقل در خصوص فعالیت‌های کشاورزی و صنایع وابسته به آن، می‌توان ادعا کرد که زنجیره تأمین غذا از مزرعه تا سفره وابسته به عوامل متعددی است که حامل‌های انرژی، مواد شیمیایی، حمل و نقل، نیروی انسانی، تجهیزات، بسته‌بندی و صنایع فرآوری تا بازار و مشتری از آن جمله هستند.
در شرایط کنونی که قیمت جهانی نفت کاهش چشمگیری یافته است، این انتظار می‌رود که بخشی از هزینه‌های تولید کاسته شود؛ لیکن، با توجه به توقف فعالیت در کلیه صنایع و امور تولید که به نحوی وابسته به نیروی انسانی است، این انتظار می‌رود که با تداوم وضعیت کنونی، نه‌تنها هزینه تولید کاهش نیابد که با تداوم رکود در بازار، اختلال شبکه‌های حمل و نقل و کاهش نقدینگی مشتریان و میل آن‌ها به مصرف کمتر، بخشی از کسب و کارهای مبتنی بر کشاورزی قادر به بقا نبوده و به مرور حذف یا استحاله شوند که این به معنای اختلال در زنجیره تأمین غذا خواهد بود.
شایان ذکر است که این زنجیره تأمین غذا از مزرعه تا سفره در طی قرن‌ها بوجود آمده، اصلاح شده و به شکل کنونی درآمده است. بنابراین، با حذف حلقه‌هایی از زنجیر بر اثر تداوم شرایط رکود ناشی از شیوع ویروس کرونا، باید برای به‌روز نمودن زنجیره تأمین، بازبینی اساسی صورت گیرد تا اثر پذیری آن از عوامل آسیب رسان به حداقل برسد.
از جمله راهکارهای پیش رو برای آمادگی رویارویی با پدیده‌هایی از این دست، می‌توان به اتخاذ تدابیری جهت کاهش نقش انسان بعنوان نیروی کار فیزیکی در فرآیند زنجیره اشاره کرد. کمترین اثر خوشایند این امر، کاهش اثر بازدهی نیروی کارگری بر فرآیند و نیز از میان برداشتن واگیری انسان به انسان از این طریق خواهد بود. هرچند، بیکاری ناشی از کاهش نقش انسان در این بخش، تبعات اجتماعی خواهد داشت که قابل چشم‌پوشی نیست. امّا، ذکر این نکته الزامی است که فرآیند ماشینی کردن و خودکارسازی فعالیت‌ها با مرور زمان محقق شده و به یکباره نخواهد بود. از سویی دیگر، همین خودکارسازی، نیازمند پشتیبانی نیروی انسانی آموزش دیده و با مهارت است. این امید می‌رود که با برنامه‌ریزی برای آموزش و ایجاد مهارت در این نیروها، علاوه بر افزایش بهره‌وری نیروهای انسانی، از تبعات ناخوشایند اجتماعی خودکارسازی نیز کاسته خواهد شد.
شکل‌گیری زنجیره‌های تأمین غذای جدید بر مبنای مکانیزاسیون و سامانه‌های خودکار و در بستر وب یک ایده‌آل است که امید است با برنامه‌ریزی بلندمدت محقق گردد.
بدون دیدگاه